الأمالی شیخ صدوق (کتاب)

مؤلف

محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی(۳۰۵ -۳۸۱ق) متولد شهر قم، معروف به شیخ صدوق و ابن بابویه، از بزرگ‌ترین محدّثین قرن چهارم هجری به شمار می‌آید. کتاب من لایحضره الفقیه از کتب اربعه شیعه اثر اوست. و از آثار وی: مدینة العلم، كمال‌الدین و تمام النعمة، التوحید، الخصال، معانی الأخبار، عیون أخبار الرضا(ع)، أمالی شیخ صدوق، المقنع فی الفقه، الهدایة (فی الأصول و الفروع) می باشد. از اساتید وی می توان به محمد بن حسن بن احمد بن ولید، حمزة بن محمد بن احمد بن جعفر بن محمد بن زید بن على(ع)، ابوالحسن، محمد بن قاسم اشاره کرد. شیخ صدوق در سال 381 ه. وفات نمود.

معرفی اجمالی کتاب

کتاب امالی حاصل جلسه های متعددی است که شیخ صدوق هفته ای دو روز، در روزهای سه شنبه و جمعه، از هیجده رجب سال 367 ه.ق تا یازده شعبان سال 368 ه.ق در مشهد مقدس املا فرموده و شاگردان ایشان نوشته اند.

در اواخر قرن سوم ه.ق شیوه ای در میان دانشمندان اسلامی ظهور کرد که آن را فن امالی نامیدند. امالی جمع املا است و آن این گونه است که یکی از استادان و دانشمندان بزرگ در انجمن، مطالبی را ایراد می کرد و دیگران سخنان او را می نوشتند و جمع آوری می کردند تا به صورت کتابی می شد و آن را امالی می خواندند.

از فقهای بزرگ شیعه، آثار گرانبهایی به این شکل به یادگار مانده که امالی شیخ صدوق از آن جمله است و اثری بس نفیس و ارزشمند بشمار می رود. متن کتاب همان متن احادیث است که با سلسله سند آورده شده است. در این کتاب تبحر شیخ بزرگوار صدوق، در جمع و حفظ احادیث فریقین شیعه و سنی به خوبی آشکار است. موضوعات مختلفی در این کتاب بحث شده اند که بیشتر آن ها اخلاقی، تاریخی و نقل فضائل خاندان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را است.

موضوع كتاب امالى‌

موضوعات مختلفى در اين كتاب مورد بحث واقع شده كه اكثر آنها جنبه اخلاقى و تاريخى و نقل فضائل خاندان پيامبر اسلام صلى اللّه عليه و آله و سلم را دارند. اخبار اخلاقى نقل شده توسط غير شيعيان با ملاحظه متن آن، به حكم عقل سليم تأييد مى‌شود و اخبار فضائل خاندان پيامبر عليهم السلام از زبان مخالفان، مقرون به قرينه قطعيه است زيرا روات آنها دليلى براى جعل حديث نداشته‌اند لذا شيخ در اين دو موضوع، اخبار بسيارى از راويان مخالف مذهب نقل كرده است. ثواب روزه در ماه‌هاى ذى حجه و رجب و شعبان و رمضان و ارزش خواب و رؤياى مؤمن و مقتل امام حسين عليه السلام و مستحبات نماز و احكام و شرايع، از ديگر مباحثى است كه در اين كتاب مطرح شده است.

روايات اين كتاب‌

در برخى از روايات اين كتاب مضامين به ظاهر ضعيف و مورد اعتراض وجود دارد كه در بيان آن مى‌توان گفت: بسيارى از اين روايات متشابه است و حاوى مطالبى نامحسوس و راجع به امور آينده و وقايع آخرت است. همچنانكه در خود آيات قرآن كريم آيات محكم و متشابه وجود دارد و درك مقاصد تفصيلى آنها منظور است نه لفظ آنها و دستور اين است كه آن را به خود ائمه عليهم السلام برگردانيم. بيان اين گونه روايات گاهى هم براى آزمايش و امتحان مقام ايمان پيروان بوده است.

وضعیت نشر

این کتاب، در یک جلد به همت آیت الله شیخ محمدباقر کمره ای ترجمه و همراه با اصل در سال 1339 ش (1380 ق) به چاپ رسیده و پس از آن مکرر چاپ شده است و سپس به همت انتشارات کتابخانه اسلامیه، در سال 1363 ش، با قطع وزیری چاپ و منتشر شده است.

• مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار جامعالحادیث 3[لوح فشرده]، بخش کتابشناسی

متن کتاب الامالي للشيخ الصدوق

الامالي للشيخ الصدوق